Tư duy “quản lý dựa trên nghi ngờ” đang thay đổi rất mạnh

Các diễn giả tại hội thảo

Tại hội thảo ngày 19/3 về vai trò của doanh nghiệp với công cuộc cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, các ý kiến đều bày tỏ ủng hộ mạnh mẽ với Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ.

Hội thảo do VCCI tổ chức đúng 1 tuần sau khi Nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh doanh được ban hành, cho thấy cộng đồng doanh nghiệp hết sức kỳ vọng vào Nghị quyết này và nhiều doanh nghiệp cũng rất nóng lòng muốn góp ý với Chính phủ nhằm cải cách thể chế.

Những con số “lạnh lùng nhưng đầy trách nhiệm”

Điểm gây ấn tượng nhất trong Nghị quyết 19 (hai Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh được ban hành trong năm 2014 và năm 2015 đều lấy số 19/NQ-CP) đối với các đại biểu tham dự hội thảo, đó là việc Chính phủ căn cứ vào cách chấm điểm, xếp hạng của các tổ chức quốc tế để đưa ra mục tiêu cải cách.

Luật sư Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, khẳng định đây là lần đầu tiên Chính phủ đặt Việt Nam vào trong tương quan với thế giới và khu vực để “định vị” vị trí của đất nước trên bản đồ cạnh tranh quốc gia.

Và cách tiếp cận ấy đã chứng tỏ sự đúng đắn, khi sau một năm thực hiện, kết quả đạt được khả quan đến mức “khiến chúng ta phải bất ngờ, sau nhiều năm chúng ta tưởng mình không thể làm được”, theo Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc. Mặt khác, những bước tiến mạnh mẽ của thế giới cũng yêu cầu Việt Nam phải tiếp tục nỗ lực quyết liệt trong thời gian tới.

Điểm ấn tượng thứ hai với các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp là Chính phủ đã giao cụ thể các bộ ngành sửa đổi từng luật, nghị định, thông tư, với hướng sửa đổi và thời hạn hoàn thành rất rõ ràng.

TS Vũ Tiến Lộc nhận xét, nếu tại các nghị quyết khác, từ khóa thông thường là tiếp tục, tăng cường, đẩy mạnh, thì từ khóa của Nghị quyết 19 là những con số. “Tôi đếm được đến 20 con số, chỉ ra từng mục tiêu, chỉ tiêu, tức là thông điệp cải cách, quyết tâm cải cách đã được thể hiện bằng những con số lạnh lùng nhưng đầy trách nhiệm của Chính phủ”.

Theo đánh giá của bà Đặng Phương Dung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Nghị quyết 19 đã chấm dứt tình trạng cơ quan nhà nước đưa ra những chỉ tiêu, mục tiêu chung chung. Chẳng hạn, với ngành dệt may, đáng mừng là Nghị quyết 19 đã yêu cầu Bộ Công Thương sửa đổi một văn bản rất cụ thể - Thông tư 32 năm 2009 về kiểm tra hàm lượng formaldehyt trên sản phẩm dệt may - theo hướng thông thoáng, thuận tiện hơn.

“Tôi nghĩ những bộ tiêu chí mà Nghị quyết 19 đề cập đã được chứng thực hiệu quả tại nhiều nước, nếu chúng ta không sử dụng sẽ rất thiệt thòi. Bởi doanh nghiệp Việt không chỉ cạnh tranh với nhau mà còn phải cạnh tranh với thế giới nữa. Nghị quyết 19 chính là một sự hội nhập về cách đánh giá, chuẩn mực đánh giá. Chúng tôi hi vọng các bộ ngành sẽ xoay quanh vấn đề này”.

Nhiều doanh nghiệp vẫn thờ ơ

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc kêu gọi các doanh nghiệp tăng cường góp ý với Chính phủ để cải cách thể chế kinh tế, bởi Nghị quyết 19 đã thể hiện rất rõ tinh thần cầu thị, muốn lắng nghe của Chính phủ, khi đặt điểm tựa vào sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

“Có người nói “thể chế nào, doanh nghiệp đó”. Tôi thì nghĩ doanh nghiệp không thể thụ động như vậy, đây là lúc doanh nhân phải thực sự góp phần xây dựng thể chế tốt nhất cho mình và cho đất nước. Chính phủ đã giao VCCI ba tháng một lần báo cáo Chính phủ, hàng tháng báo cáo Thủ tướng về kiến nghị của doanh nghiệp. Tức là đã có đầy đủ công cụ rồi, quan trọng là chúng ta làm thế nào?”, ông Vũ Tiến Lộc trăn trở.

Chủ tịch VCCI đề nghị, việc góp ý của doanh nghiệp không nên chỉ dừng lại ở việc “kêu ca” về thủ tục hay chính sách, mà còn phải “hiến kế” với Chính phủ về những thông lệ tốt ở các địa phương hoặc trên thế giới.

Nhiều ý kiến từ trước đến nay lo ngại tình trạng doanh nghiệp góp ý mà cơ quan chức năng không nghe, song bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, lại phàn nàn về tình trạng nhiều doanh nghiệp rất thờ ơ, thậm chí thiếu trách nhiệm với việc góp ý.

Bà cho biết, “nhiều khi cơ quan chức năng lấy ý kiến về dự thảo, chúng tôi gửi đi rồi nhưng chẳng doanh nghiệp nào chịu có ý kiến, đến khi văn bản ban hành rồi lại phản ứng. Tôi muốn việc góp ý phải thực chất”.

Tham gia điều hành các phiên thảo luận tại hội thảo, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan khẳng định nhiều cơ quan nhà nước đã thay đổi tư duy rất mạnh.

“Trước đây, có luật sư nói Việt Nam quản lý dựa trên sự nghi ngờ, nhưng tôi thấy cơ quan quản lý đang từ sự nghi ngờ chuyển sang niềm tin rằng đa số doanh nghiệp là tốt, còn để hạn chế một số ít chưa tốt thì phải có biện pháp phù hợp”, bà Lan nhận xét. Do đó, dù ở bất cứ đâu, ở địa phương nào, các doanh nghiệp cũng có thể chung tay cải cách cùng các cơ quan nhà nước, các địa phương.

Trao đổi với phóng viên về những cản trở có thể có trong quá trình cải cách, TS Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ KHĐT) nói: “Tôi khẳng định Chính phủ và doanh nghiệp đồng hành, chung tay cải cách, vì Chính phủ cần, doanh nghiệp cần. Còn chỗ nào cản trở? Chỉ có một số nhóm lợi ích, kể cả từ doanh nghiệp, họ muốn tác động đến thể chế, chính sách để có lợi cục bộ cho họ. Nhưng tôi tin rằng những nhóm như vậy chỉ là thiểu số và không thể cưỡng lại được xu thế chung”.

Luật sư Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế tại Việt Nam cũng lạc quan rằng trong bối cảnh cả Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp đã rất sẵn sàng, thì “chúng ta có quyền tin rằng môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh quốc gia sẽ được cải thiện”.

Hà Chính