Môi trường kinh doanh 'tự do nhưng chưa thật an toàn’

TS Nguyễn Đình Cung.

Tại Tọa đàm “Phát triển kinh tế tư nhân: Rào cản và Giải pháp” vừa diễn ra, TS Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), chia sẻ quan điểm, trước hết, phải đánh giá lại vai trò của kinh tế tư nhân về mặt kinh tế.

Ông Cung đặt vấn đề, sự đóng góp vào GDP của khu vực này đã có sự tăng trưởng, nhưng khu vực này vẫn nhỏ so với nền kinh tế thị trường, vậy vấn đề là tại sao?

Từ năm 1991, Luật Doanh nghiệp tư nhân thừa nhận về mặt pháp lý sự tồn tại kinh tế tư nhân ở Việt Nam, cho đến giờ nay mới xuất hiện 4 tỷ phú đô la, con số này vẫn rất nhỏ so với thế giới, và chưa có doanh nghiệp nào ngấp nghé ở top các doanh nghiệp hàng đầu thế giới. Lý do là ở Việt Nam hiện nay có thể tự do kinh doanh, nhưng chưa thật an toàn trong hoạt động kinh doanh.

Cụ thể, môi trường kinh doanh của chúng ta còn nhiều rủi ro. Doanh nghiệp Việt, bên cạnh các rủi ro thông thường, phải đối mặt rủi ro pháp lý.  Điều này đến từ hệ thống pháp luật không cụ thể, không rõ ràng, không minh bạch, không hiệu lực, không hiệu quả... Trước việc áp dụng tùy ý, tùy tiện (về mặt pháp luật), thì với một doanh nhân, họ không thể tính toán được lâu dài, cách tốt nhất là họ làm nhỏ và không lớn, không chính thức.

Mặt khác, với những doanh nghiệp muốn lớn, họ không lớn được. Với một doanh nghiệp có ý tưởng kinh doanh tốt, họ cần nguồn lực để phát triển, nguồn lực đó không thể đến từ vốn gia đình, bạn bè hay vốn của mình. Việt Nam phân bố nguồn lực theo xin – cho, thay vì dựa trên tiêu chí chất lượng, ai làm tốt thì được cấp vốn. Có thể lấy thí dụ, giao dịch chuyển nhượng đất đai chủ yếu là hành chính, chưa hẳn là thị trường, thị trường vốn méo mó…

TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, mặc dù còn nhiều rào cản, trong nhiệm kỳ này, chúng ta đã có nhiều tháo gỡ, thí dụ như bỏ 50% điều kiện kinh doanh cải thiện môi trường, thông quan hàng hóa… và đây là điều cần được đánh giá cao.

Còn theo TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, tới nay vẫn còn có sự phân biệt trong nhận thức dẫn tới sự phân biệt trong đối xử giữa kinh tế tư nhân và các thành phần kinh tế khác.

“Phải thẳng thắn nhìn nhận bên cạnh ưu thế là giải quyết việc làm so với DN nhà nước và DN FDI thì đóng góp của khối DN tư nhân trong nguồn thu ngân sách vẫn còn hạn chế. Rất ít các DN thuộc loại tỷ đô của Việt Nam đi lên từ ứng dụng khoa học công nghệ mà chủ yếu là từ lĩnh vực kinh doanh bất động sản hoặc có gắn với kinh doanh bất động sản”, ông Kiên nói.

Giáo sư Nguyễn Mại thì cho rằng, kinh tế tư nhân đang trên đà tăng trưởng, số DN mới thành lập năm sau nhiều hơn năm trước, số vốn của người dân đưa vào kinh doanh hàng triệu tỷ đồng mỗi năm.

“DN khởi nghiệp đang là trào lưu sôi động thu hút hàng vạn lớp người trẻ tuổi có ý chí, có hoài bão, có sức sáng tạo dám nghĩ, dám làm; mặc dù tỷ lệ thất bại không nhỏ, nhưng số người trẻ thành đạt ngày càng nhiều, báo hiệu xu thế mới của kinh tế tư nhân nước ta”, Giáo sư nói.

Cũng theo vị chuyên gia này, các DN tư nhân có quy mô ngày càng lớn hơn, kinh doanh đa dạng hơn, đa số coi trọng kinh doanh gắn với sáng tạo, năng động đang và sẽ là bộ phận đông đảo và quan trong nhất của đội ngũ doanh nghiệp.  Các DN lớn, bao gồm các tập đoàn kinh tế đã khẳng định vị thế trên thương trường, một số đã được xếp hạng cao trong khu vực và trên thế giới, là lực lượng tiên phong trong kinh doanh thời đại cách mạng công nghiệp 4.0.

Thành Đạt