Việt Nam đối mặt áp lực mới về cải cách thuế

Đại diện các doanh nghiệp tới quyết toán thuế ở Chi cục Thuế TP.HCM - Ảnh: Tuổi Trẻ

Tại Hội thảo chỉ số nộp thuế và đề xuất cải cách cho Việt Nam do Tổng cục Thuế phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức vào sáng 15/1, bà Joana Nasr- đồng tác giả Báo cáo môi trường kinh doanh của WB cho rằng những nỗ lực cải cách của ngành Thuế trong thời gian qua cho thấy Việt Nam “đang đi đúng hướng”.

Những cải cách này được đại diện WB nhận định chắc chắn sẽ giúp người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ của mình dễ dàng hơn. Và kết quả của những thay đổi trên sẽ được đo lường chính xác hơn trong báo cáo năm tới của phía WB.

Tuy nhiên, bà Joanna Nasr thông báo, chỉ số nộp thuế trong Báo cáo môi trường kinh doanh 2016 của WB sẽ mở rộng thêm 3 tiêu chí sau kê khai thuế - vốn cũng là gánh nặng thủ tục hành chính với doanh nghiệp- gồm: Thanh tra, khiếu nại về thuế và hoàn thuế. Trước đây, WB chỉ sử dụng các tiêu chí về chuẩn bị, kê khai và nộp thuế để chấm điểm.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng cách tính mới này sẽ là áp lực lớn đối với cơ quan Thuế. 

Vị chuyên gia ngành thuế phân tích, những khoản thuế được hoàn lấy từ ngân sách Nhà nước nên thủ tục hiện tại phải đảm bảo chặt chẽ. Trong khi ấy, tình trạng gian lận hóa đơn chứng từ vẫn tồn tại nhiều và nếu cơ quan chức năng làm không chặt thì rất dễ dẫn tới tình trạng “hoàn thuế khống.” Nhưng quy trình chặt chẽ với hoàn thuế lại có thể khiến thời gian thực hiện công đoạn này tăng lên.

Về công tác thanh tra, nhiều cơ quan chức năng khi thanh tra không sử dụng số liệu của thanh tra thuế hoặc còn nghi ngờ. Bà Cúc cho rằng, đây là vấn đề khiến doanh nghiệp phải giải trình vất vả.

“Nếu chúng ta không chuẩn bị ngay các giải pháp ứng phó thì chỉ số nộp thuế của Việt Nam sẽ tụt hạng”- bà Nguyễn Thị Cúc lo lắng.

Đó là chưa kể, những chính sách cải cách đã được đưa ra có thể “chỉ dừng trên giấy tờ” nếu không triển khai tốt. Thực tế này được bà Cúc chỉ ra với minh chứng, ngay cả cán bộ thuế ở một số địa phương còn chưa nắm hết được nội dung cải cách.

Tương tự, đại diện WB cũng cảnh báo việc thực hiện những quy định mới trong thực tế. “Thời gian trong quy định có đáp ứng được không, hoàn thuế thực tế ra sao, trao đổi giữa người nộp thuế và cơ quan thuế thế nào, vấn đề này cần xem kỹ thời gian tới,” bà Joanna Nasr nhận định.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế Cao Anh Tuấn nhìn nhận, tuy cách đánh giá về chỉ số nộp thuế của Báo cáo môi trường kinh doanh không phản ánh toàn diện về năng lực hay trình độ quản lý của các cơ quan thuế, nhưng đây là một kênh thông tin hữu ích, cung cấp một cách nhìn khác về chi phí tuân thủ thuế từ phía người nộp thuế, để giúp cho cơ quan thuế nhìn nhận lại, đề ra các chương trình cải cách phù hợp hơn, mạnh mẽ hơn.

Trong năm 2014, theo tính toán của ngành Tài chính, các cải cách trong lĩnh vực thuế đã giúp giảm thời gian làm thủ tục thuế từ 537 giờ (theo tính toán của WB) xuống còn 167 giờ. Ngành Thuế đặt mục tiêu sẽ giảm tiếp còn 121,5 giờ vào cuối năm 2015 để thực hiện yêu cầu của Chính phủ tại Nghị quyết số 19/NQ-CP.

Trước đó, Báo cáo môi trường kinh doanh năm 2014 của WB cho thấy, Việt Nam là quốc gia có thời gian tiêu tốn cho nộp thuế gần như cao nhất khu vực và đứng thứ 149 về hạng mục nộp thuế trên tổng số 189 quốc gia.

 Hà Chính